Σε «λευκή επιταγή» μετατρέπει, σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Οικονομικών το «πακέτο» κρατικών εγγυήσεων 25 δις. ευρώ, που θα υποχρεωθούν να αντλήσουν τους επόμενους μήνες οι ελληνικές τράπεζες για να αποκρούσουν τις ισχυρές πιέσεις που δημιουργεί στη ρευστότητά τους η κλιμακούμενη αναταραχή στις αγορές ομολόγων της περιφέρειας της Ευρωζώνης και οι νέες «τάσεις εξόδου» καταθετών από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, που επανεμφανίσθηκαν με αρκετή ένταση τον Νοέμβριο.
Οι νέες πιέσεις στη ρευστότητα επαναφέρουν εκόντες άκοντες τους Έλληνες τραπεζίτες στη… θερμοκοιτίδα της ΕΚΤ, καθώς ανατρέπονται μέχρι νεοτέρας τα φιλόδοξα σχέδια επανόδου στη διατραπεζική αγορά. Όμως, καθώς τα αποδεκτά καλύμματα δανεισμού από την ΕΚΤ εξαντλούνται και τα «κουρέματα» από την ΕΚΤ μειώνουν όλο και περισσότερο τη ρευστότητα που λαμβάνουν οι τράπεζες, ενεχυριάζοντας όλο και περισσότερα καλύμματα (σχετικά ρεπορτάζ έχει φιλοξενήσει το τελευταίο δίμηνο το «Β»), οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να εκπέμψουν και πάλι SOS στο υπουργείο Οικονομικών, ζητώντας κρατικές εγγυήσεις δανεισμού.
Το υπουργείο Οικονομικών, προχωρώντας σε μια διευκόλυνση που μεταθέτει ακόμη πιο μακριά στο μέλλον την αναγκαία -αν και επώδυνη για τις τράπεζες- εξυγίανση αποφάσισε, ύστερα από ισχυρές πιέσεις των τραπεζών, που σε αυτό το θέμα είχαν σθεναρή υποστήριξη από την Τράπεζα της Ελλάδος, να αποδεσμεύσει τις εγγυήσεις χωρίς να εφαρμόσει το δρακόντειο εποπτικό πλαίσιο που το ίδιο καθιέρωσε (κατόπιν πιέσεων της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού) μόλις τον περασμένο Ιούλιο!
Ουσιαστικά, προς χάρη της διατήρησης μιας επιφανειακά «σταθερής» εικόνας του τραπεζικού συστήματος, το υπουργείο αποδεσμεύει τεράστια ποσά στις τράπεζες, που θεωρητικά το Δημόσιο μπορεί να δει αργότερα να προστίθενται στο ογκώδες δημόσιο χρέος της χώρας, χωρίς να ενεργοποιεί τις ασφαλιστικές δικλίδες που το ίδιο έχει θέσει, ώστε να διασφαλίζεται ότι θα είναι βιώσιμες μακροπρόθεσμα οι τράπεζες που θα τις λάβουν και δεν θα καταπέσουν οι εγγυήσεις εις βάρος των φορολογούμενων πολιτών.
Με την απόφαση με αριθμό 29850 Β 1465, που είχε δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 19 Ιουλίου του 2010 και είχε θέμα την «Παράταση του Προγράμματος ενίσχυσης της ρευστότητας και της κεφαλαιακής επάρκειας σύμφωνα με το Ν. 3723/2008», το υπουργείο Οικονομικών είχε ορίσει, κατ’ απαίτηση της Κομισιόν, αυστηρούς όρους για περαιτέρω χορηγήσεις εγγυήσεων δανεισμού στις τράπεζες.
Εκτός από την αύξηση των προμηθειών που θα πρέπει να καταβάλλονται για τις εγγυήσεις κατά 20-40 μονάδες βάσης, η απόφαση προέβλεπε ότι στο εξής θα ελέγχονται αυστηρά τα συνολικά ποσά εγγυήσεων που θα χορηγούνται, ώστε να μην καταλήξουμε σε ένα τραπεζικό σύστημα «ζόμπι», το οποίο θα επιβιώνει μόνο χάρη σε κρατικές εγγυήσεις, τις οποίες θα είναι αμφίβολο αν θα καταφέρει να επιστρέψει.
Έτσι, με την απόφαση αυτή προβλέφθηκε, ότι από 1ης Ιουλίου 2010, για κάθε πιστωτικό ίδρυμα που λαμβάνει κατά τα ανωτέρω εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου για νέο ή ανανεούμενο χρέος, εφόσον κατά το χρόνο παροχής της εγγύησης το σύνολο των
εγγυημένων υποχρεώσεών του (συμπεριλαμβανομένων των εγγυήσεων που έχουν χορηγηθεί πριν την 1η Ιουλίου 2010) υπερβαίνει, σωρευτικά, το 5% των συνολικών υποχρεώσεών του και το ποσό των 500 εκατομμυρίων ευρώ, θα υποβάλλεται, εντός τριμήνου από την παροχή της εγγύησης, έκθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που θα καταδεικνύει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του χωρίς εξάρτηση από κρατική στήριξη.
Επιπλέον, η Τράπεζα της Ελλάδος ανέλαβε την υποχρέωση να «συντάξει, μέχρι την 15η Οκτωβρίου 2010 το αργότερο, συνοπτική ενδιάμεση έκθεση για τη λειτουργία του καθεστώτος παροχής εγγυήσεων. Η έκθεση αυτή θα υποβληθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στο Συμβούλιο Εποπτείας».
Ουσιαστικά, δηλαδή, με την απόφαση αυτή το «πανηγύρι» των εγγυήσεων προοριζόταν να τελειώσει. Στο εξής, όποια τράπεζα έχει στο παθητικό της εγγυήσεις που υπερβαίνουν το 5% των συνολικών υποχρεώσεων κανονικά πρέπει να υποβάλει έκθεση βιωσιμότητας στην Κομισιόν. Δεδομένου ότι αρκετές τράπεζες έχουν προ πολλού υπερβεί αυτό το όριο και σίγουρα όλες θα το ξεπεράσουν, όταν αρχίσουν να λαμβάνουν εγγυήσεις από το νέο «πακέτο» των 25 δις. ευρώ, η διαδικασία αυτή θα έπρεπε κανονικά να οδηγήσει σε μια επώδυνη διαδικασία αναδιάρθρωσης, υπό την εποπτεία της Κομισιόν και με την όχι ιδιαίτερα ευχάριστη για τους τραπεζίτες συνδρομή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Όμως, οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν, ότι το υπουργείο Οικονομικών, πιθανόν σε συνεννόηση και με την Κομισιόν, η οποία θα πρέπει να κάνει… «στραβά μάτια», αποφάσισε να χορηγήσει τα 25 δις. ευρώ των νέων εγγυήσεων χωρίς να εφαρμόσει τους αυστηρούς όρους της ίδιας της απόφασης που υπέγραψε το καλοκαίρι ο υπουργός Οικονομικών. Ελπίζει, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ότι κάποια στιγμή μέσα στο 2011 θα ανοίξει και πάλι η διατραπεζική για τις ελληνικές τράπεζες, ώστε να αρχίσουν να επιστρέφουν τις εγγυήσεις και το πρόβλημα σιωπηλά να λυθεί.
Κάθε τέτοιος υπολογισμός όλα δείχνουν ότι είναι μάλλον υπεραισιόδοξες, όσο και η πρόβλεψη του μνημονίου για επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές το αργότερο το 2012. Έτσι, αργά ή γρήγορα και πάντως μέσα στο 2011 όσες ελληνικές τράπεζες έχουν πάρει εγγυήσεις που ξεπερνούν το όριο του 5% και μπορούν να δανεισθούν από τη διατραπεζική, έστω και με δυσβάστακτο κόστος, θα υποχρεωθούν να ακολουθήσουν αυτή την οδό χρηματοδότησης, με ό,τι μπορεί να σημαίνει για τα οικονομικά τους αποτελέσματα. Όσες παραμείνουν αποκλεισμένες, θα πρέπει να υποβληθούν στη δυσάρεστη διαδικασία αναδιάρθρωσης, που πιθανότατα οδηγεί στην κρατικοποίησή τους, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Άλλωστε, η Κομισιόν αντιλαμβάνεται, ότι όσο παραμένουν χωρίς σοβαρή εποπτεία τα προβλήματα ρευστότητας του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, με τεστ αντοχής που αξιολογούν χωρίς ιδιαίτερη αυστηρότητα μόνο την κεφαλαιακή επάρκεια, τόσο θα υπάρχουν στο μέλλον κίνδυνοι επανάληψης του ιρλανδικού φαινομένου –οι δύο μεγαλύτερες ιρλανδικές τράπεζες είχαν «βγει λάδι» από τα τεστ του καλοκαιριού, αλλά το φθινόπωρο έφεραν το Δουβλίνο στο χείλος της χρεοκοπίας και στην υποχρεωτική στήριξη από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό.
Έτσι, η Κομισιόν έχει ανεβάσει το… θερμόμετρο των πιέσεων στις εποπτικές αρχές, σύμφωνα με αποκαλυπτικό χθεσινό δημοσίευμα του “Bloomberg”, ζητώντας στα τεστ αντοχής που θα διεξαχθούν το 2011 να αξιολογηθούν και τα θέματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες. Το πιθανότερο είναι, ότι σε αυτή την περίπτωση οι ελληνικές τράπεζες, που θα παραμένουν εξαρτημένες από τις χρηματοδοτήσεις της ΕΚΤ με κρατικές εγγυήσεις, θα δυσκολευθούν πολύ να περάσουν τον πήχη τον έλεγχων, όσο και αν θελήσει να τις διευκολύνει η Τράπεζα της Ελλάδος.
Αν αυτό συμβεί, οι σημερινές «χάρες» του υπουργείου Οικονομικών προς τους τραπεζίτες θα αποδειχθεί ότι απλώς ανέβαλαν το αναπόφευκτο, με ρίσκο για τους φορολογούμενους πολίτες: δηλαδή, μια επώδυνη αναδιάρθρωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, από την οποία ίσως έχουν αρκετά να χάσουν τα κορυφαία στελέχη των τραπεζών και οι μέτοχοί τους, αλλά όσο πιο γρήγορα προωθηθεί, τόσο περισσότερο κερδισμένη θα εξέλθει η οικονομία.